Tam Zamanında Üretim (JIT) Nedir?
Günümüzde üretim sektöründe sıkça duyulan bir kavram olan “Tam Zamanında Üretim” (JIT) nedir ve avantajları nelerdir birlikte inceleyelim;
Just in time nedir sorusuna yanıt olarak JIT: Üretim talebini tam olarak karışlamayı hedefleyen, fazla mal üretimi ile ilişkili israfı ve ek maliyetleri en aza indirmeyi amaçlayan bir üretim metodolojisi olduğunu söyleyebiliriz. Kısa döngü üretimi olarak da bilinen just in time üretimi nedir sorusu gibi amacının ne olduğu da merak edilir. Just in time sisteminin hedefi, sipariş edilen ürünün ne zaman teslim edileceğine ve ne kadarının bu ay ne kadarının diğer ay teslim edileceğine göre sıraya koyup üretim planlaması yapar ve müşteriye malları tam zamanında teslim etmeyi hedefler.
Diğer taraftan, tam zamanında üretim(JIT) stok modeli, malların tüketimleri için tam zamanında gelmelerini sağlamayı amaçlar. Bu üretim ve stok modelinin bir ön koşulu olarak doğru talep tahmini yapılması gerekmektedir.
Tam Zamanında Üretim ile 7 İsraf Türünü İnceleyelim
Just in time ne demek açıkladığımıza göre JIT ile 7 israf türünü inceleyelim;
Tam zamanında üretim, etkisiz üretimden kaynaklanan israfı ortadan kaldırmaya odaklanmıştır.
- Fazla Üretim: Talep edilenden çok daha fazla üretilmesidir. Tam zamanında üretim savunucularına göre şirket için en ciddi israfı bu grup içerir. Çünkü zamanınızı, alanınızı ve paranızı boşa harcar. Tüm operasyonların akışı verimli ve sürekli olmalıdır.
- Bekleme: Bir süreci başlatmak için, diğer süreç bitene beklemeyi içerir. Aradaki bekleme süresi gereksiz zaman kaybıdır. Bazı tahminlere göre, bir ürünün imalatında geçen sürenin %90’dan fazlası beklemekle geçirilmektedir.
- Fazla Stok: Şirketin talepten daha fazla sipariş verip ürünü stoklaması ile oluşur. Bu durum şirket içerisinde gereksiz alan kaplamasına sebebiyet verir. Şirketler, genellikle fazla stokları düşük bir maliyetle satma veya atma eğilimindedir. Bu durum da şirket için maddi zarar oluşturur.
- Gereksiz Taşıma: Üretim süreci içinde malzeme veya ürünlerin gereksiz taşınması da israftır. Tam zamanında üretim, malzeme akışını düzenlemeye ve gereksiz taşıma adımlarını veya mesafelerini ortadan kaldırmaya çalışır.
- Fazla Hareket: İnsanların veya ekipmanın aşırı hareketi zaman ve enerji israfına neden olur. Tam zamanında üretim, düzenlemeleri iş akışlarını ve montaj hatlarını optimize etmeye odaklanarak boşa harcanan hareketi iyileştirmeye çalışır
- Fazla İşleme: Üretim sırasında gereksiz veya fazla adımlar eklemek, nihai ürüne hiçbir değer katmaz. Tam zamanında üretim, değer katmayan faaliyetleri ortadan kaldırmayı süreçleri düzene koymayı hedefler.
- Hatalar ve Kusurlar: Tamir veya hurda gerektiren hatalar, israfın en çarpıcı örneklerinden biridir. Tam zamanında üretim, kusurları azaltmak için kalite kontrol ve kusur önleme üzerinde vurgu yaparak genel verimliliği ve müşteri memnuniyetini artırmayı hedefler.
Tam zamanında üretim, israf türlerini en aza indirmeyi hedefleyerek verimlilik ve sürdürülebilir üretim süreçleri oluşturmayı kaynak kullanımını optimize etmeyi, üretkenliği artırmayı ve genel işletme performansını iyileştirmeyi amaçlar.
Tam Zamanında Üretim Tarihçesi
Tam zamanında üretim, II. Dünya Savaşı sonrasında ciddi bir şekilde ortaya çıktı. Nakit sıkıntısı çeken Japon üreticileri, gelişmiş ülkelerin kullandığı büyük envanter üretim yöntemlerini finanse edemiyordu. Ayrıca, büyük parti envanter üretimine girişecek doğal kaynakları ve uygun çalışanları bulunmuyordu. Bu nedenle, bu üreticiler daha küçük tesisler inşa ettiler ve hızla az miktardaki hammaddeyi küçük ürün veya bileşen partilerine dönüştürdüler. Bu daha küçük miktarlar, üreticilere sürdürülebilir düzeylerde işletme sermayesi oluşturmalarına ve mali risklerini en aza indirmelerine olanak tanıdı. Bu üretim şekli Toyota’ya “Just in time Toyota” şeklinde atfedildi. Fikir, Japonya’nın savaş sonrası nakit eksikliği, büyük fabrikalar ve envanter için alan eksikliği ve doğal kaynak eksikliği durumundan doğmuştur
Tam Zamanında Üretim ve Geleneksel Yöntemlerin Karşılaştırması
Geçmişte üreticiler, ürünlerini artan taleplere karşı, daha büyük miktarda hammadde envanterlerinin içinde bulunduruyor ve daha fazla ürün üretiyorlardı. Bu durumda onların envanter yönetim karlarında düşüşe neden oluyordu.
Tam zamanında üretim ise üretimde ihtiyaç duyulduğu süre boyunca hammaddeyi işlemeyi önerir. Ürünler sipariş usulüne göre üretilir. JIT üretim stratejisi, böylece fazla envanter taşıma maliyetlerini düşürürken, atığı da önemli ölçüde azaltır.
Tam Zamanında ve Sürekli Akış
Tam zamanında üretim ve sürekli akış, her ikisi de israfı ortadan kaldırmaya yönelik olmalarına rağmen farklı iki kavramdır. JIT, malzemeleri tam olarak ihtiyaç duyulduğu anda üreterek envanteri ve iş sürelerini en aza indirmeye odaklanırken sürekli akış, malzeme ve işin kesintisiz akışına dayalı olarak genellikle yüksek hacimli standartlaştırılmış üretimde maksimum verimliliği sağlamayı amaçlar. Tam zamanında üretim, ürünler arasında hızlı geçişlere izin verirken, sürekli akış, ekipman kullanımını maksimize etmeyi amaçlar. Her iki yaklaşım da israfı ortadan kaldırmayı ve verimliliği arttırmayı hedefler.
Tam Zamanında Üretim Ne Zaman Kullanılır?
Tam zamanında üretim işletmelerin verimliliğini artırıp daha büyük ölçekli imalat şirketleri haline getirmeyi amaçlar. Üretimde tam zamanında üretimin temel fikirleri şunlardır:
Üretim için alınan malzemeler üretimin yapılacağı zamanda gelmelidir. Ne daha önce ne de daha sonra değil. Üretilen ürünler de müşterilere teslim edileceği zamanda bitmiş olmalıdır. Tam zamanında üretimin en iyi şekilde kullanılabileceği şekli, ürünlerin piyasa talebinin yüksek olduğundaki tahmin payına göre değişiyor. Doğru tahmin edildiğinde, talebin ani dalgalanmalar içermediği ve güvenilir tedarikçilere sahip olduğunuzda da risk almamış oluyorsunuz.
Tam Zamanında Üretim Avantajları
Tam zamanında üretim sistemi doğru bir şekilde uygulandığında, şirketler üretkenlik, risk yönetimi ve işletme maliyetleri üzerinde kapsamlı bir etki görmeyi bekleyebilirler.
- JIT üretimi, malların sadece ihtiyaç duyulduğunda üretilmesine odaklanarak büyük stok seviyelerine olan ihtiyacı en aza indirir. Bu durum depolama, taşıma ve elde tutma maliyetlerinde azalmayı sağlar.
- Teslimat süreleri kısadır. Ürünlerin üretim sistemi içinde daha hızlı hareket etmesini sağlayarak müşterilere daha hızlı teslimat sağlar.
- Tam zamanında üretim sıkı kalite kontrolüne dayanır ve üretimde hata yapmayı en aza indirir.
- JIT üretimi, müşteri talebini karşılamak için sık ve küçük sevkiyatları teşvik eder. Bu, müşteri memnuniyetini artırabilir ve daha duyarlı teslimat programlarına olanak tanıyabilir.
Tam zamanında üretim ile uygulanan envanter azaltma, önceden yapılan yüksek envanter seviyeleriyle örtbas edilmiş sorunları tekrar ortaya çıkarabilir. Bu sorunlar arasında sık sık meydana gelen arızalar, uzun süren kurulumlar, etkisiz zamanlama ve yetenek eksikliği gibi şeyler bulunabilir. Ancak genel olarak, tam zamanlı üretim modeli, üretim maliyetlerinizi çok azaltabilir ve işinizi daha verimli hale getirebilir.
Tam Zamanında Üretim Riskleri
Genellikle, tam zamanında üretim uygulayan işletmeler daha düşük envanter seviyeleri, azaltılmış döngü süreleri, daha hızlı pazara çıkış süreleri ve azaltılmış işletme maliyetleri göreceklerdir. Ancak, özellikle küçük işletmeler için riskler daha fazladır. Bir tedarikçi arıza yaşarsa ve şirketin ihtiyaç duyduğu malzemeleri teslim edemezse, tüm üretim sürecini aksatabilir. Tam zamanında üretim ile en iyi başarı şansına sahip olmak için, şirketlerin bu sistemle uyumlu tedarikçiler bulmaları kritiktir. Tedarikçiler malzemeleri hızlı ve kısa sürede teslim etmelidir.
Just In Time Örnekleri
Tam zamanında üretim modeli, birçok endüstride maliyetleri düşürmek ve kaynakları etkili tüketmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Toyota tarafından geliştirilmiş olan bu model, birçok şirket tarafından benimsenerek başarı ile uygulanmıştır. Tam zamanında üretim modelinin başarılı bir şekilde uygulandığı şirketlerden bahsedecek olursak;
- TOYOTA: Just in time örnekleri arasında en bilinen ve kavramın gelişimini sağlayan bir şirket vardır ki o da Toyota’dır. Şirketin TPS olarak bilinen üretim sistemi “JIT” ve “Yalın Üretim“ ilkelerine dayanarak israfı azaltmaya ve verimliliği arttırmaya odaklanmıştır. Tam zamanında üretim ile israfı azaltmayı, kaliteyi iyileştirmeyi ve verimliliği arttırmayı başarmışlardır.
- HARLEY DAVİDSON: Şirketin üretim sistemi olarak bilinen HDPS, JIT ilkelerine dayanarak üretim süreçlerini yürütmüş ve bu model ile başarılar elde etmiştir.
- SONY: 1980’lerde Sony, üretim süreçlerinde karışıklıklar ve yüksek maliyet problemleri ile karşı karşıya kalmıştır. Bu noktada Sony, JIT modelini benimsemesi ile üretim süreçlerini optimize ederek stok maliyetlerini düşürdü ve daha etkili bir üretim yapısı oluşturmuş oldu. Elde ettiği başarılar ile Sony just in time örnekleri arasına girmiş oldu.
- DELL: Tam zamanında üretim modelini başarıyla uygulayan şirketlerden biri de DELL’dir. JIT modelini kullanan Dell tıpkı Sony’de olduğu gibi, üretim süreçlerini optimize ederek maliyetlerini düşürmüştür. Bu sayede şirket, karlılığını artırmış ve rekabetçi bir üretim yapısını ortaya çıkarmıştır.
- APPLE: Özellikle iPhone’un lansmanları sırasında, Apple tedarik zincirini tam zamanında üretim modeline uygun şekilde organize eder. Apple, bileşenlerini yalnızca talep olduğunda üretir ve tedarik zincirindeki diğer aşamaları da aynı şekilde organize eder. Bu sayede, iPhone’un üretim maliyetleri azalır ve talep artışına kayıtsız kalmayarak zamanında yanıt verir.
Tam Zamanında Üretim Uygulama İpuçları
Tam zamanında üretim, tedarikçi ilişkilerine, iletişime, standartlaştırmaya ve sürekli iyileştirmeye dayanır. Bu nedenle bazı işletmeler, özellikle de küçük olanlar, sistemi uygulamakta sıklıkla zorluk çekiyor.
Güçlü tedarikçi ilişkileri kurun
Birincisi, büyük şirketler, sadece büyük olmalarından dolayı avantajlıdır. Büyük oldukları için tedarikçiler öncelikle onların ihtiyaçlarını karşılar. Tedarik zincirinde sorunlar oluştuğunda, büyük müşteriler daha fazla dikkate alınır, küçük olanlar ise ihmal edilir. Ancak tam zamanında üretimde, bu durum çok daha büyük sorunlara sebep olabilir. Çünkü bu üretim şekli tedarikçilere daha fazla bağımlıdır. Bu nedenle, tam zamanında üretim için güçlü tedarikçi ilişkileri çok önemlidir. Bu sorunu azaltmanın bir yolu da tesisinize yakın olan tedarikçileri seçmektir.
Şirket içi iletişimi sağlayın
İşle ilgili bilgilerin ayrılmış olması halinde her departmanın kendi içerisinde ayrı veri sistemleri bulunur bu durumda şirket içerisinde iletişim sorunlarını ortaya çıkarır. Sonuç olarak tüm operasyonu yavaşlatır, veri hatalarına neden olur ve şirketin kar marjını önemli ölçüde etkileyebilir. Tam zamanında üretimin işe yaraması için müşteri siparişinin satış temsilcisi tarafından sisteme girildiği anda planlama departmanına ulaşması gerekir.
İşlemleri standartlaştırın
İşlemleri standartlaştırmak, her operasyonu güvenilir şekilde ilerlemesi sağlar. Belirlenmiş standartlar sayesinde oluşabilecek tutarsızlıklar anında bulunur ve erkenden önlemler alınır. Bunun için bir işlemin ne kadar süre alması gerektiği ve hangi kalitede ürünler üretmesi gerektiği gibi standart prosedürleri uygulamak gerekir.
LOT büyüklüklerini azaltın
Daha küçük lotlarla çalışmanın avantajı vardır. Bu durum envanter maliyeti için depolama alanında tasarrufu sağlar. Daha küçük lotlarla çalışmak sadece anında gereken mal miktarının üretilmesi demektir.
Envanteri kontrol altında tutun
İyi stok kontrolü, Tam Zamanında üretim için çok önemlidir çünkü yalın operasyonlara olanak sağlar, israfı en aza indirir, maliyetleri azaltır ve yanıt verme hızını artırır. Üretim ihtiyaçlarıyla uyumlu optimum envanter seviyelerini sağlar, teslim sürelerini azaltır ve esnekliği artırır. Etkili envanter kontrolü, darboğazları ve verimsizlikleri tespit eder , kalite kontrol çabalarını destekler ve tedarikçi ilişkilerini güçlendirir. Malzemelerin verimli akışını kolaylaştırdığı, verimliliğin ve müşteri memnuniyetinin artmasına katkıda bulunduğu için tam zamanında üretimin başarısı için bir ön koşuldur.
İş Akışı Verimliliğini Arttırın
Prosedürleri standartlaştırmanın ve daha küçük partilerle çalışmanın yanı sıra, tam zamanında üretim yapan bir üreticinin, üretim akışını destekleyecek iyi planlanmış bir tesis düzenine sahip olması gerekir. Bu, hücresel üretim adı verilen bir yaklaşımla oluşturulabilir ; burada ekipman, parça kutuları, aletler ve iş istasyonları, optimize edilmiş üretim süreçlerine uyum sağlayacak, kurulum ve değişim sürelerini azaltacak ve malzemelerin akıcı bir şekilde hareket etmesini sağlayacak şekilde hücreler halinde düzenlenmektedir.
İzlenebilirlik
Tam zamanında üretim, malzemelerin ve bileşenlerin tedarik zinciri boyunca görünürlüğü ve takibini gerektirir. İyi bir üretim yazılımı, malzeme hareketlerini eksiksiz izleyebilir ve kaydedebilir. Böylelikle üreticilere, uyum sağlama ve gerektiğinde ürünleri geri çağırma imkanı tanır.
Sürekli İyileştirme
Factory Action gibi sistemler; veri analizi, performans ölçümü ve atık azaltma ile işlem optimizasyonu için fırsatları belirleme konusunda araçlar sağlayarak sürekli iyileştirme girişimlerini destekleyebilir.
Otomasyon
ERP ve üretim yazılım sistemleri, çeşitli idari ve yazışma görevlerini otomatikleştirerek, bu kaynakları işletmenin daha önemli alanlarına tahsis etmenizi sağlar.
Bu otomasyon sistemleri JIT uygulamasının temelini oluşturur. Her veri girişi yazılımın genelinde yansıtıldığı için, tüm departmanlar şirketin tam zamanında üretim stratejisini başarıyla uygulamak için gerekli bilgileri anında alırlar.
Tam Zamanında Üretim Temel Çıkarımlar
- Tam zamanında üretim, talebi tam olarak karşılamayı hedefleyen ve israfı önleyerek üretimde malzemelere bağlı ek maliyetleri minimize etmeyi amaçlayan bir üretim metodolojisidir.
- Tam zamanında üretim, ne zaman ve ne kadarının sipariş edildiğine göre üretime odaklanır, bu da bir sonraki sıralamayı müşteriye göre belirler.
- Bu yaklaşım, yedi tip üretim atığı ile mücadele eder: aşırı üretim, bekleme, fazla envanter, gereksiz taşıma, aşırı hareket, aşırı işleme ve kusurlar.
- Tam zamanında üretiminin etkili bir şekilde uygulanması, güçlü tedarikçi ilişkileri, etkili iç iletişim, standartlaştırılmış süreçler, küçük parti çalışmaları, verimli iş akışları, iyi envanter yönetimi ve geriye doğru planlama yeteneği geliştirir.
Factory Action İle Tam Zamanında Üretim
Factory Action, tam zamanında üretim (JIT) stratejilerini uygulamak isteyen işletmelere önemli destek sağlar. JIT, stok seviyelerini minimize ederek ve işlemleri optimize ederek üretim süreçlerini en verimli hale getirmeyi amaçlar. Factory Action, bu hedeflere ulaşmada işletmelere şu yollarla yardımcı olur:
Verimli Üretim Planlaması: Factory Action, veri odaklı bir yaklaşım benimser ve gerçek zamanlı veri izleme imkanı sunar. Bu sayede, işletmelerin talep tahminlerini daha doğru yapmalarına ve üretim planlamasını buna göre optimize etmelerine yardımcı olur. Doğru zamanda doğru miktarda ürünü üretmek için gereken kaynakları belirlemelerine olanak tanır.
Tedarik Zinciri Yönetimi: Factory Action, tedarik zinciri süreçlerini optimize etmeye yardımcı olur. Tedarikçilerle olan ilişkileri güçlendirir ve malzeme teminini daha hızlı ve etkin hale getirir. Böylece, üretim süreçlerindeki gecikmeleri ve aksaklıkları en aza indirir.
Üretim Süreçlerinin İyileştirilmesi: Factory Action, işletmelerin üretim süreçlerini analiz eder ve iyileştirme fırsatlarını belirler. Gereksiz atıkları azaltarak ve verimliliği artırarak JIT hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olur.
Esnek Üretim Yetenekleri: Factory Action, değişen talep ve pazar koşullarına hızla uyum sağlayabilen esnek üretim yeteneklerini destekler. Talep arttığında veya azaldığında üretim kapasitesini ayarlayarak, işletmelerin JIT stratejilerini başarıyla uygulamalarına yardımcı olur.
Sonuç olarak, Factory Action, tam zamanında üretim stratejilerini destekleyerek işletmelerin stok maliyetlerini azaltmalarına, teslimat sürelerini kısaltmalarına ve müşteri memnuniyetini artırmalarına yardımcı olur.
